Περίπου 3.700 χιλιόμετρα δυτικά της κεντρικής Χιλής, το Νησί του Πάσχα (γνωστό και ως Ράπα Νούι) είναι ένα από τα πιο απομακρυσμένα σημεία της Γης – και από τα πιο μολυσμένα.
Υπολογίζεται ότι στις παραλίες του ξεβράζονται 50 φορές περισσότερα πλαστικά από ό,τι στην ηπειρωτική Χιλή, σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του τεράστιου σπειροειδούς ρεύματος που είναι γνωστό ως Γύρος του Νότιου Ειρηνικού.
Αυτό το ρεύμα λειτουργεί σαν χοάνη που ρουφάει πλαστικό από περιοχές τόσο μακρινές όσο τα νησιά Γκαλαπάγκος και η Νέα Ζηλανδία και, με κάθε παλίρροια, αποθέτει ένα κύμα πλωτών σκουπιδιών στο Νησί του Πάσχα.
Τα κοράλλια και τα θρυμματισμένα από το κύμα κοχύλια που χαρίζουν στην παραλία Ovahe τη μοναδική ομορφιά της, έχουν δώσει τη θέση τους σε πολύχρωμα πλαστικά σκουπίδια. Η 22χρονη Kina Paoa Kannegiesser, χρησιμοποιώντας ένα κόσκινο, μαζεύει καπάκια μπουκαλιών, θραύσματα από μπουκάλια σαμπουάν και ξυραφάκια μιας χρήσης, όπως σημειώνει στο ρεπορτάζ του ο Guardian.
Στη συνέχεια μεταφέρει όλο το πλαστικό που συλλέγει στην παραλία – 10 κιλά κατά μέσο όρο – στο εργαστήριο του σπιτιού της στην πρωτεύουσα Χάνγκα Ρόα, όπου το λιώνει και το χρησιμοποιεί να φτιάξει πλαστικές μινιατούρες των Μοάι, των εμβληματικών πέτρινων αγαλμάτων του Νησιού του Πάσχα. Τα πουλάει σε κρουαζιερόπλοια, διώχνοντας έτσι λίγο πλαστικό από το νησί.
«Το πλαστικό σας είναι εδώ»
Στους λόφους πάνω από τη Χάνγκα Ρόα, το εργοστάσιο ανακύκλωσης Orito δέχεται βουνά από σκουπίδια που συλλέγονται από τις περιπολίες καθαρισμού των πολιτών. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όταν διακόπηκε ο τουρισμός στο νησί, εκατοντάδες κάτοικοι πέρασαν μήνες καθαρίζοντας τις παραλίες, και απομάκρυναν περίπου 11 τόνους απορριμμάτων.
Το εργοστάσιο ανακύκλωσης Orito δέχεται βουνά από σκουπίδια που συλλέγονται από τις περιπολίες καθαρισμού των πολιτών
orito_reciclaje / Instagram
Τα πλαστικά που βρίσκονται στο εργοστάσιο ανακύκλωσης συχνά αποκαλύπτουν την προέλευσή τους. Μια ταμπέλα φέρει το όνομα μιας αλιευτικής επιχείρησης με έδρα τη Χιλή, της El Golfo. Άλλα κομμάτια, από την Wellington Trawling Company και την United Fisheries, προέρχονται από πλοία της Νέας Ζηλανδίας.
«Τους γράψαμε επιστολές λέγοντάς τους: “Το πλαστικό σας είναι εδώ. Γιατί; Τι πρόκειται να κάνετε γι’ αυτό;” Δεν λάβαμε ποτέ απάντηση», λέει η Kannegiesser.
Οι εργαζόμενοι στη χωματερή της πόλης αλέθουν τώρα το πλαστικό σε χάντρες που χρησιμοποιούνται σε κατασκευές. Στο νησί υπάρχει ένα μουσικό σχολείο κατασκευασμένο από 2.500 ελαστικά, 40.000 γυάλινα μπουκάλια και 40.000 κουτιά αλουμινίου.
«Είναι επικίνδυνο να τρως ψάρια»
Ωστόσο, το βουνό των σκουπιδιών μεγαλώνει. Μελέτη του Καθολικού Πανεπιστημίου του Βορρά στη Χιλή υπολόγισε ότι 4,4 εκατομμύρια κομμάτια σκουπιδιών το χρόνο –περισσότερα από 500 κομμάτια την ώρα – καταφθάνουν στις ακτές του Νησιού του Πάσχα.
«Η κυβέρνηση της Χιλής πρέπει να μιλήσει με τις περιφέρειές της για να τις πείσει να σταματήσουν να πετούν τα σκουπίδια στα ποτάμια τους», λέει ο Felipe Tepano, πρόεδρος του Consejo del Mar (Συμβούλιο της Θάλασσας) του νησιού.
«Αν πετάνε τα σκουπίδια στο ποτάμι, το ποτάμι τα πετάει στη θάλασσα και τρία ή τέσσερα χρόνια αργότερα φτάνουν εδώ».
«Η κληρονομιά μου στα εγγόνια μου θα πρέπει να είναι να μπορούν ακόμα να τρώνε ψάρια», λέει ο Tepano, ο οποίος, ενώ ξεκοίλιαζε τόνο λίγες εβδομάδες νωρίτερα, βρήκε μέσα σε αυτόν μια συλλογή πλαστικών. Το πλαστικό είχε φράξει τα έντερα του ψαριού. «Αυτό το ψάρι δεν μπορούσε να αφοδεύσει. Πλέον είναι επικίνδυνο να τρώει κανείς ψάρια».
Η εργοστασιακή αλιεία το βασικό πρόβλημα
Ο συνεπώνυμός του Petero Tepano, ο οποίος διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Νήσου του Πάσχα, λέει ότι το νησί βρίσκεται στο κέντρο πολλών ροών πλαστικών, όπως οι ποταμοί που διακλαδίζονται από τον ευρύτερο Γύρο του Νότιου Ειρηνικού.
«Είναι προφανές ότι τα μικροπλαστικά προέρχονται από τη Χιλή και την Ασία, αλλά το βασικό μας πρόβλημα είναι η εργοστασιακή αλιεία», λέει. «Δείτε τα σκουπίδια σε όλο το νησί, προέρχονται από πλοία. Σημαδούρες, βαρέλια πετρελαίου, σχοινιά και τεράστια δίχτυα».
Τόσα πολλά πλάσματα τραυματίζονται στα ανοικτά του Ράπα Νούι από τα δίχτυα αυτά, ώστε η κυβέρνηση της Χιλής λειτουργεί πλέον ένα κέντρο αποκατάστασης στο νησί για τη διάσωση πουλιών και ζώων που σακατεύονται στη θάλασσα.
Ο αλιευτικός στόλος που απορρίπτει τόσο πολύ πλαστικό στα ανοιχτά υπολογίζεται σε 300 πλοία. Ωστόσο, πρόκειται για μια «αόρατη αρμάδα», η οποία σπάνια εντοπίζεται, εκτός και αν ένα μέλος του πληρώματος υποστεί επείγον ιατρικό περιστατικό όπως υψηλό πυρετό ή ακρωτηριασμό και αποβιβαστεί στο νησί πριν το πλοίο απομακρυνθεί ξανά.
